The Project Gutenberg EBook of La Libro Ruth, by Anonymous  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with  
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or  
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included  
with this eBook or online at www.gutenberg.org  
  
  
Title: La Libro Ruth  
  
Author: Anonymous  
  
Translator: E. Neumark  
  
Release Date: December 28, 2007 [EBook #24057]  
  
Language: Esperanto  
  
  
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA LIBRO RUTH ***  
  
  
  
  
Produced by Andrew Sly, David Starner and the Online  
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This  
file was produced from images generously made available  
by Osterreichische Nationalbibliothek - Austrian National  
Library.)  
  
  
  
  
  
  

La Bibli'o
traduk'it'a en
Esperant'o.

La Libr'o Ruth.

El la Original'o
traduk'is
E. NEUMARK.

NÜRNBERG.

Pres'ej'o de W. Tümmel.

1893.

Antaŭ'parol'o.

Tiu ĉi libr'et'o est'as mal'grand'a, tamen ĝi est'as kon'at'a al ĉiu naci'ist'o, ĉar ĝi est'as part'et'o de l’Bibli'o, kiu ĝis hodiaŭ est'as traduk'it'a en du cent lingv'o'j; kaj tial mi esper'as, ke ĉiu hom'o mi'n bon'e kompren'os, ĉar en okaz'o de ia dub'o li facil'e pov'os kompar'i mi'a'n traduk'o'n kun si'a naci'a. La kar'a leg'ant'o tamen sci'u, ke preskaŭ ne est'as trov'at'a'j du traduk'o'j, kiu'j ĉie preciz'e konsent'u. Ĉe mi'a labor'o mi ten'is, ekster la hebre'a original'o, la traduk'o'j rus'a'n, german'a'n, arab'a'n kaj pers'an; kaj praktik'e mi v[ne'klar'aĵ'o] ke ĉiu de ili hav'as divers'a'n form'o'n; tial, ne sci'ant'e, kiu'n [ne'klar'aĵ'o] ili akurat'e sekv'i, mi elekt'is sekv'i la original'o'n, trov'ant'e, ke en ni'a lingv'o ni pov'as kompren'ig'i la pens'o'n de ali'naci'ist'o pli preciz'e, ol en iu ali'a lingv'o. Mi traduk'is konserv'ant'e kiom ebl'e la vort'o'j'n de l’original'o, kaj tamen mi juĝ'as, ke la libr'o per tio ne perd'is la klar'ec'o'n por la leg'ant'o, kaj kie mi trov'is tia'n okaz'o'n, mi al'don'is kelk'a'j'n vort'o'j'n en'ŝlos'ant'e ili'n en kramp'o'j.

Kiu iam prov'is traduk'i antikv'a'n libr'o'n en lingv'o ni'a'temp'a, sci'as la mal'facil'ec'o'n de tia labor'o, kiu neniel pov'as rest'i ne'kritik'ebl'a; se mi skrib'us la traduk'o'n liber'e (t. e. konserv'ant'e la rakont'o'n, ne la vort'o'j'n), kred'ebl'e ĝi est'us pli klar'a kaj bon'stil'a, sed tiam ĝi jam ne prezent'us ĉiu'j'n nuanc'o'j'n de l’original'o preciz'e, kaj mult'a'j pens'o'j per tio perd'us.

Kiam mi vid'os, ke mi'a labor'o plaĉ'is al ni'a'j amik'o'j kaj ili est'os kontent'a'j je ĝi, tiam mi ankaŭ el'don'os la traduk'o'n de «Esther» el la Bibli'o.

Mi esper'as, ke ni'a'j diligent'a'j amik'o'j mi'n sekv'os, kaj pli fru'e aŭ pli mal'fru'e ni hav'os en ni'a lingv'o la traduk'o'n de l’tut'a Bibli'o, kiu al'port'os al ni'a lingv'o honor'o'n, progres'ad'o'n kaj util'eg'o'n.

Grodno, Rus'uj'o, en Novembr'o 1892.

E. Neumark.

Pri l’ortografi'o.

Traduk'ant'e el lingv'o hebre'a, mi ne pov'is skrib'ad'i la nom'o'j'n person'a'j'n kaj geografi'a'j'n tiel, kiel oni kutim'is skrib'ad'i en lingv'o'j eŭrop'a'j, ĉar ni'a lingv'o, kiu est'as kre'it'a por est'i inter'naci'a, dev'as prezent'i ĉio'n kiom ebl'e pli preciz'e, ol ali'a'j lingv'o'j, kaj tial ĉe l’skrib'ad'o de nom'o'j, kiu'j hav'as son'o'j'n ne hav'ant'a'j'n liter'o'j'n en ni'a alfabet'o, ne pov'int'e skrib'i ili'n preciz'e, mi almenaŭ far'is sign'o'j'n, per kiu'j la filolog'o aŭ la orient'a naci'ist'o ili'n ek'kon'u kaj pov'u ili'n diferenc'ig'i de l’son'o'j proksim'a'j al ili. Kaj jen est'as la form'o'j, en kiu'j mi skrib'is en tia okaz'o, kaj tiu'j'n ĉi sam'a'j'n form'o'j'n mi propon'as al ni'a'j amik'o'j, est'ont'a'j en tia situaci'o

Anstataŭ la hebre'a: arab'a, turk'a, kaj persa: mi skrib'is kaj konsil'as:
ח = ح ĥh
= ظ zh
(vokal'o) ע = ع à, è, ì, ò, ù
גֿ = غ gh
= ض dd (perse zz)
ק = ق kh
תּ = ت th
תֿ = ث sh
= ص ss

kaj ĉar la supr'e'dir'it'a'j kvar lingv'o'j ne hav'as son'o'j'n fremd'a'j'n al ni'a alfabet'o pli ol tiu'j naŭ, pri kiu'j mi jam parol'is, mi pens'as, ke tiel ni pov'as sign'i ĉiu'j'n orient'a'j'n son'o'j'n.

La traduk'int'o.

La Libr'o Ruth.

Ĉapitr'o I.

(1) En la tag'o'j, kiam juĝ'is (= reg'is) la juĝ'ist'o'j, est'is mal'sat'o en la land'o, kaj el Beshleĥhem Jehuda for'ir'is hom'o, por loĝ'i en kamp'o'j de Moab, li, li'a edz'in'o kaj li'a'j du fil'o'j. (2) La nom'o de l’hom'o (est'is) Elimeleĥ—de li'a edz'in'o, Naòmi, kaj la nom'o'j de li'a'j du fil'o'j—Maĥhlon kaj Kiljon, Efrashanoj de Beshleĥhem Jehuda, kaj ili ven'is kamp'o'j'n Moabajn kaj est'is tie. (3) Kaj Elimeleĥ, edz'o de Naòmi, mort'is, kaj rest'is ŝi kaj ŝi'a'j du fil'o'j. (4) Kaj ili edz'iĝ'is kun vir'in'o'j moab'in'o'j, la nom'o de l’unu Àrpa, kaj de l’du'a Ruth, kaj ili loĝ'is tie ĉirkaŭ dek jar'o'j'n. (5) Kaj Maĥhlon kaj Kiljon ambaŭ ankaŭ mort'is, kaj rest'is la vir'in'o (sol'a) post ŝi'a'j du fil'o'j kaj ŝi'a edz'o. (6) Kaj ŝi kun ŝi'a'j bo'fil'in'o'j si'n lev'is kaj re'ir'is de la moabaj kamp'o'j, ĉar ŝi aŭd'is en la kamp'o moaba: «ke Di'o ek'memor'is si'a'n popol'o'n, por don'i al ili pan'o'n». (7) Kaj ŝi el'ir'is el la lok'o, kie ŝi est'is tie, kaj ŝi'a'j du bo'fil'in'o'j kun ŝi, kaj ili ir'is en voj'o'n, por re'ven'i Jehudujon. (8) Kaj Naòmi dir'is al si'a'j du bo'fil'in'o'j: ir'u re'iĝ'u ĉiu al si'a patr'in'a dom'o, Di'o farad'u al vi favor'o'n, kiel vi farad'is al la mort'int'o'j kaj al mi. (9) Di'o don'u al vi, ke vi trov'u ripoz'o'n ĉiu en dom'o de si'a edz'o, kaj ŝi ili'n kis'is, kaj ili lev'is voĉ'o'n kaj plor'is. (10) Kaj ili dir'is al ŝi: nur kun Vi ni re'ir'os al vi'a popol'o. (11) Kaj Naòmi dir'is: re'ir'u mi'a'j fil'in'o'j, kial vi ir'us kun mi? ĉu mi hav'as ankoraŭ fil'o'j'n en mi'n ventr'o, kiu'j por vi est'os edz'o'j? (12) Re'iĝ'u, mi'a'j fil'in'o'j, ir'u, ĉar mi jam tro mal'jun'iĝ'is por edz'in'iĝ'i. Se mi eĉ dir'us, mi hav'as esper'o'n, eĉ mi ankaŭ est'us nun'a'n nokt'o'n edz'in'ig'it'a kaj eĉ nask'us fil'o'j'n,— (13) Ĉu je ili vi atend'os, ĝis ili grand'iĝ'os? ĉu pro ili vi re'ten'os vi'n, por ne edz'in'iĝ'i? ne, mi'a'j fil'in'o'j! ĉar (se vi ne obe'os) mi est'os tre mal'dolĉ'ig'it'a pri vi, ĉar sur mi'n di'a man'o (= bat'eg'o) jam fal'is. (14) Kaj ili lev'is voĉ'o'n kaj ankoraŭ plor'is, kaj Àrpa kis'is si'a'n bo'patr'in'o'n (por adiaŭ) sed Ruth kun'iĝ'is je ŝi. (15) Kaj Naòmi dir'is: jen vi'a bo'frat'in'o re'ir'is al si'a naci'o kaj Di'o, re'ir'u post vi'a bo'frat'in'o. (16) Kaj Ruth re'dir'is: ne pet'eg'u mi'n, por vi'n for'las'i kaj re'ir'i de vi, ĉar kie'n vi ir'os, mi (ankaŭ) ir'os kaj kie'n vi pas'ig'os la nokt'o'j'n mi (ankaŭ) pas'ig'os, vi'a naci'o est'as mi'a naci'o kaj vi'a Di'o est'as mi'a Di'o. (17) Kie vi mort'os, mi mort'os, kaj tie oni mi'n en'ter'ig'os, tiel Di'o mi'n pun'u kaj pun'eg'u, se eĉ la mort'o far'os dis'ig'o'n inter ni. (18) Kaj Naòmi vid'is, ke ŝi pen'ad'as, por ir'i kun ŝi, kaj ŝi ĉes'is parol'ad'i al ŝi. (19) Kaj ambaŭ ir'ad'is, ĝis ili ven'is Beshleĥhemon, kaj kiam ili ven'is Beshleĥhemon, la tut'a urb'o ek'terur'iĝ'is je ili, kaj dir'is: «Ĉu tio ĉi est'as Naòmi?» (20) Kaj ŝi dir'is al ili: Ne nom'u mi'n «Naòmi» (= agrabl'ul'in'o), sed nom'u mi'n «Mar'a» (= mal'dolĉ'ul'in'o), ĉar la Ĉio'pov'a tre mi'n mal'dolĉ'ig'is. (21) Mi plen'a (de bon'hav'o) for'ir'is, sed mal'plen'e Di'o mi'n re'ven'ig'is; kial vi mi'n nom'as Naòmi, dum Di'o mi'n mizer'ig'is kaj la Ĉio'pov'a mal'bon'far'is al mi. (22) Kaj re'ven'is Naòmi, kaj ŝi'a bo'fil'in'o Ruth la Moab'in'o, kiu ven'is de Moabaj kamp'o'j—kun ŝi, kaj ili ven'is Beshleĥhemon en la komenc'o de rikolt'ad'o de horde'o.

Ĉapitr'o II.

(1) Kaj Naòmi hav'is parenc'o'n de si'a edz'o vir'o grav'a hero'o de l’gent'o de Elimeleĥ, kaj li'a nom'o est'is Boàz. (2) Kaj Ruth la moab'in'o dir'is al Naòmi: mi ir'os kamp'o'n kaj el'serĉ'ad'os (perd'it'a'j'n) spik'o'j'n, ĉe kiu mi trov'os favor'o'n en li'a'j okul'o'j; kaj ŝi re'dir'is: ir'u, mi'a fil'in'o. (3) Kaj ŝi ir'is kaj ven'is kaj el'serĉ'ad'is en la kamp'o post'e de l’rikolt'ant'o'j, kaj (ne'intenc'e) tio ĉi okaz'is en la part'o de l’kamp'o (kiu aparten'is) al Boàz de l’gent'o de Elimeleĥ. (4) Kaj jen Boàz ven'is de Beshleĥhem, kaj dir'is al la rikolt'ant'o'j: «Di'o kun vi!» Kaj ili re'dir'is: «Di'o vi'n ben'u!» (5) Kaj Boàz dir'is al si'a serv'ant'o, kiu star'is (kiel estr'o) ĉe l’rikolt'ant'o'j: kies est'as tiu ĉi jun'ul'in'o? (6) Kaj la serv'ant'o star'ant'a, ĉe l’rikolt'ant'o'j respond'is kaj dir'is: ŝi est'as jun'ul'in'o moab'in'o, kiu re'ven'is de moabaj kamp'o'j kun Naòmi, (7) kaj ŝi dir'is: mi el'serĉ'ad'os (spik'o'j'n) kaj kolekt'os (far'ant'e) garb'o'j'n post'e de l’rikolt'ant'o'j, kaj ŝi ven'is kaj star'ad'as (tie ĉi) de l’maten'o ĝis nun; ŝi'a jen'a sid'ad'o en la dom'et'o est'as de mal'long'e. (8) Kaj Boàz dir'is al Ruth: ĉu vi aŭd'as, mi'a fil'in'o? ne ir'u el'serĉ'ad'i ali'a'n kamp'o'n kaj ne for'ir'u de tie ĉi, kaj tiel kun'iĝ'u kun mi'a'j serv'ant'in'o'j. (9) Vi'a'j okul'o'j (rigard'u) sur la kamp'o'n, kiu'n oni rikolt'os, ir'u ili'n sekv'ant'e, mi ordon'is ja al la jun'ul'ar'o, ke ili vi'n ne tuŝ'u; kiam vi soif'os, ir'u al la vaz'o'j kaj trink'u de l’ (akv'o) kiu'n la jun'ul'ar'o ĉerp'as. (10) Kaj ŝi fal'is sur si'a'n vizaĝ'o'n kaj inklin'iĝ'is ĝis la ter'o, kaj dir'is al li: kial mi trov'is favor'o'n en vi'a'j okul'o'j, por mi'n ek'kon'at'ig'i, dum mi est'as ja ali'land'ul'in'o? (11) Kaj Boàz respond'is kaj dir'is al ŝi: al mi est'as jam raport'it'a ĉio, kio'n vi farad'is kun vi'a bo'patr'in'o post la mort'o de vi'a edz'o, kaj vi for'las'is vi'a'n patr'o'n, patr'in'o'n kaj patr'uj'o'n, kaj ir'is al naci'o, kiu'n vi ne kon'is hieraŭ kaj antaŭ'hieraŭ. (12) Di'o pag'u vi'a'n farad'o'n, kaj vi'a rekompenc'o est'u tut'a (kaj plen'a) de l’Ĉioestro Di'o de Israel, al kiu vi ven'is, por trov'i defend'o'n sub li'a'j flug'il'o'j. (13) Kaj ŝi dir'is: mi trov'as favor'o'n en vi'a'j okul'o'j, mi'a mastr'o! ĉar vi mi'n konsol'is, kaj parol'is al la kor'o de vi'a serv'ant'in'o, dum mi ne est'as ind'a kiel unu el vi'a'j serv'ant'in'o'j. (14) Kaj Boàz dir'is al ŝi: en la temp'o de manĝ'ad'o al'ven'u tie'n ĉi kaj manĝ'u de l’manĝ'aĵ'o, kaj tremp'u vi'a'n pan'o'n en vinagr'o'n. Kaj ŝi sid'iĝ'is flank'e'n de l’rikolt'ant'o'j, kaj li al'ŝov'is al ŝi rost'it'a'j'n spik'o'j'n, kaj ŝi manĝ'is kaj sat'iĝ'is kaj rest'ig'is al si. (15) Kaj ŝi lev'iĝ'is por el'serĉ'ad'i, kaj Boàz ordon'is al si'a'j serv'ant'o'j, dir'ant'e: ankaŭ inter la garb'o'j ŝi el'serĉ'ad'u kaj vi ne hont'ig'u ŝi'n. (16) Kaj de l’garb'et'o'j vi ankaŭ de'fal'ig'u por ŝi, kaj las'u, ke ŝi ĝi'n el'serĉ'u, kaj ne riproĉ'u ŝi'n. (17) Kaj ŝi el'serĉ'ad'is en la kamp'o ĝis la vesper'o kaj el'bat'is tio'n, kio'n ŝi el'serĉ'is, kaj ĝi est'is ĉirkaŭ unu «ef'a» (mezur'il'o) da horde'o. (18) Kaj ŝi ĝi'n port'is kaj ven'is la urb'o'n, kaj ŝi'a bo'patr'in'o vid'is tio'n, kio'n ŝi el'serĉ'is, kaj ŝi (Ruth) el'pren'is (el la poŝ'o) tio'n, kio'n ŝi rest'ig'is de si'a sat'ec'o kaj don'is al ŝi. (19) Kaj ŝi'a bo'patr'in'o dir'is: kie vi serĉ'ad'is hodiaŭ kaj kie vi labor'is, vi'a kon'ant'o est'u ben'at'a; kaj ŝi raport'is al si'a bo'patr'in'o, ĉe kiu ŝi labor'is, kaj dir'is: la nom'o de l’vir'o, ĉe kiu mi hodiaŭ labor'is, est'as Boàz. (20) Kaj Naòmi dir'is al si'a bo'fil'in'o: ben'it'a li est'u de Di'o, ĉar li ne for'las'is si'a'n afabl'o'n de l’viv'ant'o'j kaj (nek) de l’mort'int'o'j. Kaj Naòmi dir'is: la vir'o est'as proksim'a al ni, li est'as el ni'a'j parenc'o'j. (21) Kaj Ruth la moab'in'o dir'is: li ankaŭ dir'is al mi: «kun la serv'ant'in'o'j, kiu'j est'as ĉe mi, kun'ir'u, ĝis ili fin'os la tut'a'n mi'a'n rikolt'ad'o'n». (22) Kaj Naòmi dir'is al si'a bo'fil'in'o Ruth: bon'e est'as, mi'a fil'in'o, ke vi ir'u kun li'a'j serv'ant'in'o'j, por ke oni vi'n ne renkont'u (sever'e) en ali'a kamp'o. (23) Kaj Ruth kun'ir'is kun la serv'ant'in'o'j de Boàz por el'serĉ'ad'i (spik'o'j'n) ĝis la fin'o de l’horde'a kaj tritik'a rikolt'ad'o, kaj ŝi sid'ad'is ĉe si'a bo'patr'in'o.

Ĉapitr'o III.

(1) Kaj Naòmi, ŝi'a bo'patr'in'o, dir'is: mi'a fil'in'o! mi dezir'as ja por vi ripoz'o'n, kiu est'as bon'a por vi. (2) Kaj nun Boàz, ni'a parenc'o, kun kies jun'ul'in'o'j vi kun'est'is, li jen vent'um'as la amas'o'n da horde'o en nun'a nokt'o. (3) Vi ban'iĝ'u kaj ŝmir'iĝ'u (per parfum'o'j) kaj met'u vi'a'j'n (plej kar'a'j'n) vest'o'j'n sur vi'n kaj sub'ir'u al la amas'ej'o, ne kon'at'ig'u vi'n al la vir'o, ĝis li fin'os manĝ'i kaj trink'i. (4) Kaj kiam li kuŝ'os, ek'sci'iĝ'u la lok'o'n, kie li kuŝ'iĝ'os, kaj ven'u kaj mal'kovr'u li'a'n pied'uj'o'n kaj kuŝ'iĝ'u, kaj li jam dir'os al vi, kio'n vi far'u. (5) Kaj ŝi re'dir'is al ŝi: ĉio'n, kio'n vi dir'os al mi, mi far'os. (6) Kaj ŝi sub'ir'is al la amas'ej'o kaj farad'is ĉio'n, kiel ŝi'a bo'patr'in'o al ŝi ordon'is. (7) Kaj Boàz manĝ'is kaj trink'is, kaj li'a kor'o bon'humor'iĝ'is, kaj li ven'is al la rand'o de l’garb'ar'o por kuŝ'iĝ'i, kaj ŝi ven'is mal'laŭt'e kaj mal'kovr'is li'a'n pied'uj'o'n kaj kuŝ'iĝ'is. (8) Kaj kiam far'iĝ'is nokt'o'mez'o, la vir'o ek'tim'is, kaj li ek'palp'is kaj (ek'sci'iĝ'is ke) jen vir'in'o kuŝ'as apud li'a pied'uj'o. (9) Kaj li dir'is: kiu vi est'as?! kaj ŝi re'dir'is: mi est'as Ruth, vi'a sklav'in'o, etend'u vi'a'j'n flug'il'o'j'n sur vi'a'n sklav'in'o'n, ĉar vi ja est'as parenc'o. (10) Kaj li dir'is: ben'at'a vi est'u de Di'o, mi'a fil'in'o! vi bon'iĝ'is vi'a'n last'a'n afabl'o'n pli ol la unu'a, per tio, ke vi ne ir'is al la jun'ul'o'j ĉu mal'riĉ'a ĉu riĉ'a. (11) Kaj nun ne tim'u, mi'a fil'in'o, ĉio'n, kio'n vi dir'os, mi por vi far'os, ĉar la tut'a pord'eg'o de mi'a popol'o sci'os, ke vi est'as hero'a vir'in'o. (12) Kaj nun! kvankam mi ver'e est'as parenc'o, tamen ekzist'as parenc'o pli proksim'a ol mi. (13) Pas'ig'u la nokt'o'n, kaj maten'e, se li vi'n el'aĉet'os, est'as bon'e, li el'aĉet'u, kaj se li ne vol'os vi'n el'aĉet'i, mi vi'n el'aĉet'os, kiel viv'as Di'o! kuŝ'u ĝis la maten'o. (14) Kaj ŝi kuŝ'is apud li'a pied'uj'o ĝis la maten'o, kaj ŝi si'n lev'is antaŭ la temp'o, kiam hom'o pov'as ek'kon'i la du'a'n—ĉar li dir'is: ne est'u sci'at'e, ke vir'in'o ven'is la amas'ej'o'n. (15) Kaj li dir'is: don'u la tuk'o'n, kiu est'as sur vi kaj ten'u ĝi'n, kaj ŝi ĝi'n ten'is kaj li mezur'is ses (mezur'il'o'j'n da) horde'o, kaj met'is sur ŝi'n, kaj ven'is la urb'o'n. (16) Kaj ŝi ven'is al si'a bo'patr'in'o, kiu dir'is; kiu vi est'as? ĉu mi'a fil'in'o? kaj ŝi raport'is al ŝi ĉio'n, kio'n la vir'o far'is por ŝi. (17) Kaj ŝi dir'is: tiu'j'n ĉi ses (mezur'il'o'j'n da) horde'o li don'is al mi, ĉar li dir'is al mi: «ne re'ven'u al vi'a bo'patr'in'o mal'plen'e». (18) Kaj (Naòmi) dir'is: sid'u, fil'in'o, ĝis vi sci'os kiel la afer'o el'fal'os, ĉar la vir'o ne trankvil'os, antaŭ ol li hodiaŭ fin'os la afer'o'n.

Ĉapitr'o Iv.

(1) Kaj Boàz ir'is al la pord'eg'o (de l’urb'o) kaj sid'is tie, kaj jen la parenc'o, pri kiu Boàz dir'is, pas'as, kaj (Boàz vok'ant'e) dir'is: Tiu kaj tiu! ven'u, sid'iĝ'u tie ĉi! kaj li al'ven'is kaj sid'iĝ'is. (2) Kaj (Boàz) pren'is dek vir'o'j'n el la mal'jun'ul'o'j de l’urb'o kaj dir'is: sid'iĝ'u tie ĉi; kaj ili sid'iĝ'is. (3) Kaj li dir'is al la parenc'o: la part'o'n de l’kamp'o, kiu aparten'is al ni'a frat'o Elimeleĥ, vend'as Naòmi, kiu re'ven'is de moaba kamp'o. (4) Kaj mi dir'is: mi mal'kovr'os vi'a'n orel'o'n (= rakont'os), dir'ant'e: aĉet'u en la apud'test'ad'o de la sid'ant'o'j kaj de la mal'jun'ul'ar'o de mi'a popol'o. Se vi el'aĉet'os, el'aĉet'u! kaj se oni (= vi) ne el'aĉet'os, dir'u al mi, ke mi sci'u, ĉar krom vi ekzist'as, neni'u por el'aĉet'i, kaj mi (kandidat'as) post vi. Kaj tiu re'dir'is: mi el'aĉet'os! (5) Kaj Boàz dir'is: en la tag'o, kiam vi aĉet'os la kamp'o'n de l’man'o de Naòmi, tiam vi aĉet'as de Ruth la moab'in'o, edz'in'o de l’mort'int'o, (la dev'o'n) daŭr'ig'i la nom'o'n de l’mort'int'o sur li'a'n hered'aĵ'o'n. (6) Kaj dir'is la parenc'o: mi ne pov'as el'aĉet'i (ŝi'n) por mi, ĉar ebl'e (per tio) mi mal'util'os al mi'a hered'aĵ'o, el'aĉet'u vi mi'a'n aĉet'aĵ'o'n, ĉar mi ne pov'as el'aĉet'i. [(7) En antikv'ec'o tiu ĉi mor'o ekzist'is ĉe Israel: ĉe l’aĉet'ad'o kaj ŝanĝ'ad'o, por konfirm'i ĉiu'n afer'o'n, de'met'is hom'o si'a'n ŝu'o'n (gant'o'n) kaj ĝi'n don'is al la du'a, kaj tio ĉi est'is la atest'ec'o ĉe Israel.] (8) Kaj la parenc'o dir'is al Boàz: aĉet'u por vi, kaj (tiu) de'met'is si'a'n ŝu'o'n. (9) Kaj dir'is Boàz al la mal'jun'ul'ar'o kaj tut'a popol'o: vi est'u hodiaŭ atest'ant'o'j, ke mi aĉet'is ĉio'n, kio aparten'is al Elimeleĥ kaj kio aparten'is al Kiljon kaj Maĥhlon de l’man'o de Naòmi. (10) Kaj Ruthon la moab'in'o'n, edz'in'o'n de Maĥhlon mi ankaŭ aĉet'is, por ke ŝi est'u mi'a edz'in'o, por daŭr'ig'i la nom'o'n de l’mort'int'o sur li'a'n hered'aĵ'o'n, kaj la nom'o de l’mort'int'o ne for'tranĉ'iĝ'u de li'a'j frat'o'j kaj de li'a lok'a pord'eg'o, vi hodiaŭ est'u atest'ant'o'j! (11) Kaj re'dir'is la tut'a popol'o, kiu est'is en la pord'eg'o, kaj la mal'jun'ul'o'j: ni est'as atest'ant'o'j! Di'o don'u la edz'in'o'n, kiu ven'as vi'a'n dom'o'n, kiel Raĥhel kaj Le'a, kiu'j ambaŭ konstru'is la dom'o'n Israel, akir'u hav'o'n en Efrash, kaj hav'u bon'a'n nom'o'n en Beshleĥhem. (12) Kaj vi'a dom'o est'u, kiel la dom'o de Perec, kiu'n Thamar nask'is de Jehuda, de l’sem'o, kiu'n Di'o al vi don'os de tiu ĉi jun'ul'in'o. (13) Kaj Boàz pren'is Ruthon kaj ŝi far'iĝ'is li'a edz'in'o, kaj li al'ven'is al ŝi, kaj Di'o don'is al ŝi graved'ec'o'n, kaj ŝi nask'is fil'o'n. (14) Kaj la vir'in'o'j dir'is al Naòmi: laŭd'o al Di'o, ke li hodiaŭ ne mal'ekzist'ig'is por vi parenc'o'n, kaj li'a nom'o est'u nom'at'a (kaj ekzist'ant'a) ĉe Israel. (15) Kaj li est'os por vi agrabl'ig'ant'o de l’anim'o, kaj nutr'ant'o de vi'a griz'ec'o, ĉar li'n nask'is vi'a bo'fil'in'o, kiu vi'n am'as kaj est'as pli bon'a por vi, ol sep fil'o'j. (16) Kaj Naòmi pren'is la infan'o'n kaj met'is sur si'a'j'n genu'o'j'n kaj est'is li'a vart'ist'in'o. (17) Kaj la najbar'in'o'j don'is al li nom'o'n: [dir'ant'e: ĉe Naòmi nask'iĝ'is fil'o, ili nom'is li'a'n nom'o'n] Òbed (= labor'ant'o, util'ant'o); li est'is la patr'o de Jiŝaj patr'o de David. (18) Tiu'j ĉi est'as la nask'ig'it'o'j de Perec; Perec nask'ig'is Ĥhecron’on. (19) Ĥhecron nask'ig'is Ram’on, Ram nask'ig'is Àminadab’on, (20) Àminadab nask'ig'is Naĥhŝon’on, Naĥhŝon nask'ig'is Salm'a’on. (21) Salm'a nask'ig'is Boàz’on, Boàz nask'ig'is Òbed’on. (22) Òbed nask'ig'is Jiŝaj’on, kaj Jiŝaj nask'ig'is David’on.

Fin'o.

Not'o'j de tekst'prepar'ant'o.

En la antaŭ'parol'o, du vort'o'j ne est'is leg'ebl'a. Mi trans'skrib'is ili'n kiel [ne'klar'aĵ'o].

Mi ŝanĝ'is ĉi-sub'a'j'n detal'o'j'n en la tekst'o:

Ĉapitr'o Vers'o Original'tekst'o Korekt'aĵ'o
I 19 Cu tio ĉi est'as Naòmi? Ĉu tio ĉi est'as Naòmi?
I 22 la komenc'o rikolt'ad'o la komenc'o de rikolt'ad'o
II 23 la serv'ant'in'o'j de Boaz la serv'ant'in'o'j de Boàz
III 11 tut'a pord'eĝ'o de mi'a popol'o tut'a pord'eg'o de mi'a popol'o
  
  
  
  
  
  
End of the Project Gutenberg EBook of La Libro Ruth, by Anonymous  
  
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA LIBRO RUTH ***  
  
***** This file should be named 24057-h.htm or 24057-h.zip *****  
This and all associated files of various formats will be found in:  
        http://www.gutenberg.org/2/4/0/5/24057/  
  
Produced by Andrew Sly, David Starner and the Online  
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This  
file was produced from images generously made available  
by Osterreichische Nationalbibliothek - Austrian National  
Library.)  
  
  
Updated editions will replace the previous one--the old editions  
will be renamed.  
  
Creating the works from public domain print editions means that no  
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation  
(and you!) can copy and distribute it in the United States without  
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,  
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to  
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to  
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project  
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you  
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you  
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the  
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose  
such as creation of derivative works, reports, performances and  
research.  They may be modified and printed and given away--you may do  
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is  
subject to the trademark license, especially commercial  
redistribution.  
  
  
  
*** START: FULL LICENSE ***  
  
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE  
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK  
  
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free  
distribution of electronic works, by using or distributing this work  
(or any other work associated in any way with the phrase "Project  
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project  
Gutenberg-tm License (available with this file or online at  
http://gutenberg.org/license).  
  
  
Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm  
electronic works  
  
1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm  
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to  
and accept all the terms of this license and intellectual property  
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all  
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy  
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.  
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project  
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the  
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or  
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.  
  
1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be  
used on or associated in any way with an electronic work by people who  
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few  
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works  
even without complying with the full terms of this agreement.  See  
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project  
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement  
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic  
works.  See paragraph 1.E below.  
  
1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"  
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project  
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the  
collection are in the public domain in the United States.  If an  
individual work is in the public domain in the United States and you are  
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from  
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative  
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg  
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project  
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by  
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of  
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with  
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by  
keeping this work in the same format with its attached full Project  
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.  
  
1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern  
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in  
a constant state of change.  If you are outside the United States, check  
the laws of your country in addition to the terms of this agreement  
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or  
creating derivative works based on this work or any other Project  
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning  
the copyright status of any work in any country outside the United  
States.  
  
1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:  
  
1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate  
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently  
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the  
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project  
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,  
copied or distributed:  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with  
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or  
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included  
with this eBook or online at www.gutenberg.org  
  
1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived  
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is  
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied  
and distributed to anyone in the United States without paying any fees  
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work  
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the  
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1  
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the  
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or  
1.E.9.  
  
1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted  
with the permission of the copyright holder, your use and distribution  
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional  
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked  
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the  
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.  
  
1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm  
License terms from this work, or any files containing a part of this  
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.  
  
1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this  
electronic work, or any part of this electronic work, without  
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with  
active links or immediate access to the full terms of the Project  
Gutenberg-tm License.  
  
1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,  
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any  
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or  
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than  
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version  
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),  
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a  
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon  
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other  
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm  
License as specified in paragraph 1.E.1.  
  
1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,  
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works  
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing  
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided  
that  
  
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from  
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method  
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is  
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he  
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the  
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments  
     must be paid within 60 days following each date on which you  
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax  
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and  
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the  
     address specified in Section 4, "Information about donations to  
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."  
  
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies  
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he  
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm  
     License.  You must require such a user to return or  
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium  
     and discontinue all use of and all access to other copies of  
     Project Gutenberg-tm works.  
  
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any  
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the  
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days  
     of receipt of the work.  
  
- You comply with all other terms of this agreement for free  
     distribution of Project Gutenberg-tm works.  
  
1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm  
electronic work or group of works on different terms than are set  
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from  
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael  
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the  
Foundation as set forth in Section 3 below.  
  
1.F.  
  
1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable  
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread  
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm  
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic  
works, and the medium on which they may be stored, may contain  
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or  
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual  
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a  
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by  
your equipment.  
  
1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right  
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project  
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project  
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all  
liability to you for damages, costs and expenses, including legal  
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT  
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE  
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE  
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE  
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR  
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH  
DAMAGE.  
  
1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a  
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can  
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a  
written explanation to the person you received the work from.  If you  
received the work on a physical medium, you must return the medium with  
your written explanation.  The person or entity that provided you with  
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a  
refund.  If you received the work electronically, the person or entity  
providing it to you may choose to give you a second opportunity to  
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy  
is also defective, you may demand a refund in writing without further  
opportunities to fix the problem.  
  
1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth  
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER  
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO  
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.  
  
1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied  
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.  
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the  
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be  
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by  
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any  
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.  
  
1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the  
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone  
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance  
with this agreement, and any volunteers associated with the production,  
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,  
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,  
that arise directly or indirectly from any of the following which you do  
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm  
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any  
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.  
  
  
Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm  
  
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of  
electronic works in formats readable by the widest variety of computers  
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists  
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from  
people in all walks of life.  
  
Volunteers and financial support to provide volunteers with the  
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's  
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will  
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure  
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.  
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation  
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4  
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.  
  
  
Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive  
Foundation  
  
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit  
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the  
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal  
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification  
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at  
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent  
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.  
  
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.  
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered  
throughout numerous locations.  Its business office is located at  
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email  
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact  
information can be found at the Foundation's web site and official  
page at http://pglaf.org  
  
For additional contact information:  
     Dr. Gregory B. Newby  
     Chief Executive and Director  
     gbnewby@pglaf.org  
  
  
Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide  
spread public support and donations to carry out its mission of  
increasing the number of public domain and licensed works that can be  
freely distributed in machine readable form accessible by the widest  
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations  
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt  
status with the IRS.  
  
The Foundation is committed to complying with the laws regulating  
charities and charitable donations in all 50 states of the United  
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a  
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up  
with these requirements.  We do not solicit donations in locations  
where we have not received written confirmation of compliance.  To  
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any  
particular state visit http://pglaf.org  
  
While we cannot and do not solicit contributions from states where we  
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition  
against accepting unsolicited donations from donors in such states who  
approach us with offers to donate.  
  
International donations are gratefully accepted, but we cannot make  
any statements concerning tax treatment of donations received from  
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.  
  
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation  
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other  
ways including checks, online payments and credit card donations.  
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate  
  
  
Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic  
works.  
  
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm  
concept of a library of electronic works that could be freely shared  
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project  
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.  
  
  
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed  
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.  
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily  
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.  
  
  
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:  
  
     http://www.gutenberg.org  
  
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,  
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to  
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.